Συναίνεση

Τα βασικά

Συναίνεση σημαίνει «συμφωνία μεταξύ δύο ή περισσότερων ανθρώπων να συμμετάσχουν σε μία σεξουαλική δραστηριότητα».

Η συναίνεση:

  • Είναι απαραίτητη όχι μόνο για το σεξ, αλλά για κάθε ερωτική δραστηριότητα (όπως το φιλί ή το άγγιγμα)
  • Προκύπτει από την ελεύθερη επιλογή να πεις «ναι» σε μία σεξουαλική δραστηριότητα
  • Πρέπει να έχει επικοινωνηθεί ξεκάθαρα, χωρίς να υπάρχει αμφιβολία ή μυστήριο
  • Επικοινωνείται σε κάθε μετάβαση από μία πράξη σε μια άλλη και μπορεί να αλλάξει κατά τη διάρκεια της επαφής
  • Δεν προδιαγράφεται και δεν εννοείται από το επίπεδο οικειότητας που έχουν τα άτομα μεταξύ τους
Σε χαρακτηρισμούς, η συναίνεση οφείλει να είναι:
  • Αμοιβαία-συμφωνούν όσα εμπλέκονται
  • Ελεύθερα δοσμένη-δε συμφωνούν για να προστατέψουν τη σωματική και ψυχική τους ακεραιότητα
  • Ξεκάθαρη-δεν ακροβατεί μεταξύ «μου είπε ναι» και «δε μου είπε όχι», είναι ξεκάθαρο «ναι»
  • Συγκεκριμένη και ενημερωμένη-το άτομο ξέρει ακριβώς σε ποια πράξη δίνει συγκατάθεση
  • Αναστρέψιμη-οι συμμετέχοντες μπορούν να αποσύρουν τη συμμετοχή τους ανά πάσα στιγμή

Ποιος δεν μπορεί να τη δώσει;

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η συναίνεση δεν μπορεί εξ ορισμού να δοθεί. Τέτοιου τύπου καταστάσεις είναι αν το άτομο δεν είναι σε θέση να κρίνει για τον εαυτό του, αν οι συνέπειες της μη συμφωνίας του είναι χειρότερες από αυτές της συμφωνίας, ή αν οι συνθήκες δεν είναι ξεκάθαρες. Πιο συγκεκριμένα, εξ ορισμού σε σεξουαλικές πράξεις δεν μπορούν να προβούν:

  • Άτομα κάτω του ηλικιακού ορίου της νόμιμης σεξουαλικής επαφής
  • Άτομα που είναι υπό μεγάλη επήρεια αλκοόλ ή ουσιών
  • Άτομα που είναι ψυχικά ή διανοητικά πάσχοντα ή έχουν υποστεί σοβαρό τραύμα στο κεφάλι
  • Άτομα που κοιμούνται ή είναι λιπόθυμα
  • Άτομα που βρίσκονται σε καταστάσεις περιορισμένης συνειδητότητας (πχ. τα παίρνει ο ύπνος)
  • Άτομα που φοβούνται ότι τα ίδια, ή κάποιο άλλο, θα πάθουν κακό αν διαφωνήσουν
  • Άτομα που φοβούνται ότι το άλλο θα χρησιμοποιήσει βία αν αρνηθούν
  • Άτομα που δεν έχουν την επιλογή να φύγουν από το χώρο (πχ. είναι κλειδωμένα)
  • Άτομα που έχουν πιεστεί, εκφοβιστεί ή εκβιαστεί να συμφωνήσουν
  • Άτομα που δεν έχουν γνώση της πράξης στην οποία συναινούν
  • Άτομα που έχουν εξαπατηθεί για την πράξη στην οποία συναινούν
  • Άτομα που έχουν ψυχολογικά εκβιαστεί να συμμετάσχουν-«άρα αυτό σημαίνει ότι δε με αγαπάς/δε σου αρέσω/δε με εκτιμάς»

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, το κοινό είναι το εξής:

Δεν μπορεί το άτομο να πάρει μια απόφαση, να την επικοινωνήσει, να αντιληφθεί με καθαρότητα τις συνέπειές της και να γνωρίζει ότι έχει επιλογή.

Οι παράγοντες της απόφασης, της επιλογής, της γνώσης και της επικοινωνίας είναι οι θεμέλιοι λίθοι της συναίνεσης.

Αυτό είναι συναίνεση;

Ο τρόπος με τον οποίο το καθένα συναινεί είναι διαφορετικός, αλλά έχει ένα κοινό χαρακτηριστικό: δεν είναι διφορούμενος. Προαπαιτείται ένα καθαρό και ενθουσιώδες «ναι», «φυσικά», «μου αρέσει αυτό», «το απολαμβάνω» ή κάποια μορφή αυτού. Μπορεί να πάρει επίσης τη μορφή ερώτησης, «μπορείς να μου κάνεις..;», «μπορούμε να..;», ή πρότασης, «θα ήθελα να κάνουμε…», «θέλω να συνεχίσουμε..».

Συναίνεση δεν είναι τα παρακάτω, ή τα παράγωγά τους:

  • Η σιωπή
  • «Όχι», «Σταμάτα», «δε θέλω»
  • «Ίσως», «δεν είμαι σίγουρο»
  • «Δε νομίζω ότι είμαι έτοιμο», «μπορούμε να το πάμε πιο αργά;»
  • Αν το άτομο αποτραβιέται ή σε σπρώχνει
΅What I wear is not my consent
Υπάρχουν όμως και άλλες περιπτώσεις που η συναίνεση ούτε εννοείται ούτε προϋποτίθεται.
Κάποιες από αυτές είναι:
  • Το άτομο βγαίνει ραντεβού μαζί σου-αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι θα προχωρήσετε σε σεξουαλική επαφή. Μπορεί να μη θέλει/να θέλει χρόνο/ να έχει ανασφάλεια κοκ.
  • Το άτομο εκδηλώνει ενδιαφέρον προς εσένα-η ευγένεια, η επικοινωνία και η φιλία δεν προϋποθέτουν απαραίτητα την ερωτική έλξη, ούτε το άτομο χρωστάει κάτι στο άλλο
  • Το άτομο εκδηλώνει ερωτικό ενδιαφέρον προς εσένα-ούτε αυτό δε σου δίνει το ελεύθερο να προχωρήσεις σε οποιαδήποτε σεξουαλική πράξη αν δεν το τσεκάρεις με το άλλο άτομο.

Πώς μπορώ να τη ζητήσω;

Υπάρχει μία συχνή παρανόηση ότι το να ζητήσεις συναίνεση κάνει τα πράγματα αμήχανα, «σκοτώνει την ατμόσφαιρα» ή «είναι φλωριά» ή «το σωστό Χ/Ψ/Ω δε ρωτάει, πιάνει και φιλάει».  Η πραγματικότητα, όμως, είναι ότι η ατμόσφαιρα γίνεται πολύ πιο θετική όταν και όλα τα άτομα νιώθουν ασφάλεια και επικοινωνούν ελεύθερα τι θέλουν. 

Γνώμη μας είναι ότι το άτομο που σέβεται τα όρια του άλλου, όχι μόνο δε σκοτώνει την ατμόσφαιρα, αλλά την ενισχύει κιόλας. Με το σωστό τρόπο, μπορεί να είναι σέξι και σεβαστική ταυτόχρονα. Ορισμένα πράγματα που μπορείς να ρωτήσεις, και να τσεκάρεις σε κάθε βήμα της διαδικασίας, είναι:

«Θέλεις να..;»/ «Μπορώ να…;»

«Θες να δοκιμάσουμε…;»

«Σου αρέσει αυτό..;» / «Θες να συνεχίσω..;»

«Πώς νιώθεις;»/ «Είσαι άνετα;»

«Τι σου αρέσει;»/ «Τι θες να κάνουμε;»

Αν το άτομο σου φαίνεται δυσαρεστημένο ή άβολο, σταμάτα και ρώτα το αν είναι καλά. Αν δεν είσαι σίγουρο ότι συναινεί, επίσης. Τσέκαρε μαζί του κάθε φορά που ξεκινάτε κάτι καινούριο, να είσαι ανοιχτό σε αυτά που σου λέει και στη γλώσσα του σώματός του.

Είναι επίσης σημαντικό να κάνετε συζητήσεις και εκτός του σεξουαλικού πλαισίου για τα όριά σας, ώστε να έχετε άνεση και καθαρή σκέψη να θέσετε τα θέματα που θέλετε. Είναι καλό να συζητάτε τακτικά, καθώς η συναίνεση είναι κάτι το αναστρέψιμο και διαρκώς ανανεώνεται. Επίσης, είναι αναγκαίο να υποστηρίζετε το δικαίωμα το ένα για το άλλο να σκεφτεί κάτι διαφορετικά ή να αλλάξει γνώμη.

Μύθοι γύρω της

«Έτσι όπως έκανε/όπως ήταν ντυμένο/όπως κουνιόταν, τα ‘θελε και τα παθε»

Η ερωτικά φορτισμένη αύρα ενός ατόμου, η αμφίεσή του, ή ο τρόπος που διασκεδάζει,  δεν αποτελεί ανοιχτή πρόσκληση για σεξουαλική επαφή μαζί του. Ακόμα και αν το άτομο φλερτάρει μαζί σου, εσύ οφείλεις να δημιουργήσεις έναν ασφαλή χώρο για να θέσετε τα όριά σας. Σε κανένα σημείο της διαδικασίας δεν  μπορείς να υποθέσεις τις επιθυμίες του ατόμου, αν δεν τις έχετε ορίσει με σαφήνεια και επικοινωνία.

«Καλά, τι άντρας είσαι εσύ και δε θες να κάνεις σεξ;»

 

Το κάθε άτομο ανεξαρτήτως του φύλου του ή της σεξουαλικής του ταυτότητας έχει δικαίωμα στο δικό του σώμα, στη διάθεσή του, στην επιθυμία του να κάνει ή να μην κάνει σεξ. Κανένα άτομο δεν οφείλει να είναι «κάπως» συγκεκριμένα, για να ανταποκριθεί στην εικόνα που έχει η κοινωνία για αυτό. Σε όποιο φύλο και αν ανήκεις, το σώμα σου είναι δικό σου και εσύ ξέρεις καλύτερα πώς και πότε θες να το αγγίξει κάποιο άλλο. Το μόνο που σημαίνει αυτό, είναι ότι θέτεις τα όριά σου και επικοινωνείς με διαφάνεια και ειλικρίνεια. Το σεξ και τα παράγωγά του είναι ομορφιά και ευχαρίστηση, όχι εργαλείο για να αποδείξεις στην κοινωνία ότι σε χωράει. Έχεις δικαίωμα στο σεξ που θες εσύ το ίδιο να κάνεις, σε συμφωνία με τα άλλα άτομα που συμμετέχουν. 

 

Το κάθε άτομο ανεξαρτήτως του φύλου του ή της σεξουαλικής του ταυτότητας έχει δικαίωμα στο δικό του σώμα, στη διάθεσή του, στην επιθυμία του να κάνει ή να μην κάνει σεξ. Κανένα άτομο δεν οφείλει να είναι «κάπως» συγκεκριμένα, για να ανταποκριθεί στην εικόνα που έχει η κοινωνία για αυτό. Σε όποιο φύλο και αν ανήκεις, το σώμα σου είναι δικό σου και εσύ ξέρεις καλύτερα πώς και πότε θες να το αγγίξει κάποιο άλλο. Το μόνο που σημαίνει αυτό, είναι ότι θέτεις τα όριά σου και επικοινωνείς με διαφάνεια και ειλικρίνεια. Το σεξ και τα παράγωγά του είναι ομορφιά και ευχαρίστηση, όχι εργαλείο για να αποδείξεις στην κοινωνία ότι σε χωράει. Έχεις δικαίωμα στο σεξ που θες εσύ το ίδιο να κάνεις, σε συμφωνία με τα άλλα άτομα που συμμετέχουν. 

«Καλά, τι άντρας είσαι εσύ και δε θες να κάνεις σεξ;»

«Αφού δεν ήθελε να κάνει σεξ μαζί μου, σημαίνει ότι είμαι άσχημο/χαζό/ανεπαρκές…»

Αξίζει να επαναλάβουμε για ακόμα μία φορά ότι το «άσχημο» είναι μία εντελώς κοινωνική κατασκευή, που μας πιέζει και δε μας αφήνει να υπάρξουμε όπως πραγματικά θέλουμε. Η  απόρριψη, όμως, είναι ένα ζήτημα το οποίο, όπως και να το πάρεις, είναι δύσκολο να γίνει ευχάριστο, ή να το διαχειρίζεσαι χωρίς κανένα δυσάρεστο συναίσθημα.  Ωστόσο, όταν ένα άτομο δεν επιθυμεί να έρθει σε σεξουαλική επαφή μαζί σου, αυτό δεν είναι αντανάκλαση του πώς είσαι εσύ σαν άτομο και δε σημαίνει τίποτα για εσένα σαν σύνολο. Σημαίνει μόνο ότι το απέναντι έχει διαφορετικές ανάγκες και το γεγονός ότι δε θέλει να προχωρήσει σε σεξουαλική επαφή μαζί σου δε σημαίνει ότι δε σε βρίσκει όμορφο, έξυπνο ή άξιο εκτίμησης.

Συναίνεση και αλκοόλ

Συναίνεση και Ουσίες