Τι είναι;
Το drug checking είναι μια υπηρεσία κατά την οποία μια ουσία ελέγχεται για επικίνδυνες προσμίξεις. Οι ουσίες που αγοράζει κανείς, μπορεί να περιέχουν διάφορες προσμίξεις μια πρακτική που είναι γνωστή ως “κόψιμο”. Οι ουσίες που προστίθενται μιμούνται κάποιες από τις ιδιότητες της βασικής ουσίας ώστε να μην καταλάβει ο χρήστης τη διαφορά.
Το drug checking έχει σαν στόχο να ανιχνεύσει τυχόν προσμίξεις που μπορεί να αποδειχθούν επικίνδυνες για την ψυχική ή/και σωματική υγεία του χρήστη είτε βραχυπρόθεσμα είτε μακροπρόθεσμα.
Πως γίνεται;
Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι που η καθεμιά έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της. Η πιο απλή είναι με τη χρήση reagents (αντιδραστήρων) κάποιων δηλαδή χημικών, συνήθως σε υγρή μορφή, που ενσταλάσσονται σε μικρό δείγμα της ουσίας. Οι αντιδράσεις που προκαλούνται λόγω της επαφής του reagent με την εκάστοτε ουσία, δημιουργούν χρώματα από τα οποία μπορεί να ανιχνεύσει κανείς την παρουσία ή μη κάποιων προσμίξεων.
Δηλαδή μπορούμε να δούμε πόσο “καθαρή” είναι μια ουσία;
Όχι, με τους reagents δεν μπορούμε να δούμε κάτι τέτοιο. Μπορούμε να εξακριβώσουμε:
1.
Αν η ουσία που εξετάζεται, είναι αυτή που πιστεύει το άτομο πως είναι
2.
Αν υπάρχουν κάποιες προσμίξεις. Μπορούμε να ανιχνεύσουμε την παρουσία πχ λιδοκαϊνης ή αμφεταμίνης αλλά δεν μπορούμε να πούμε πόση βρίσκεται μέσα στο μίγμα.
Πέρα από την παρουσία κάποιων προσμίξεων, αυτό που προσπαθούμε επίσης να εντοπίσουμε είναι τα λεγόμενα “red flags”. Δηλαδή αν από την επαφή της ουσίας με τον reagent, προκύψει ένα εντελώς διαφορετικό χρώμα από αυτό που περιμένουμε, τότε αυτό είναι ένα ισχυρό καμπανάκι πως η ουσία που έχουμε μπροστά μας έχει κάτι που δεν μπορεί να προσδιοριστεί και έτσι είναι δυνητικά επικίνδυνο.
Ok, μπορείς να μου δώσεις μερικά παραδείγματα ουσιών που χρησιμοποιούνται στη νοθεία;
Οι ουσίες που χρησιμοποιούνται είναι συνήθως φαρμακευτικές και αδρανείς.
Κάποιες από αυτές είναι:
Οι ουσίες που χρησιμοποιούνται είναι συνήθως φαρμακευτικές και αδρανείς.
Κάποιες από αυτές είναι:
- Βενζοκαΐνη (τοπικό αναισθητικό, βρίσκεται σε σιρόπια για το βήχα)
- Φαιντανύλη (συνθετικό οπιοειδές που χρησιμοποιείται ως αναλγητικό)
- Λεβαμιζόλη (χρησιμοποιείται για τη θεραπεία παρασιτικών σκουληκιών)
- Λιδοκαΐνη (τοπικό αναισθητικό)
- Ξυλαζίνη (χρησιμοποιείται για αναισθησία και μυϊκή χαλάρωση)
- Καφεΐνη/Ασπιρίνη
- Αμφεταμίνες
Κάποιες από αυτές προκαλούν ελαφρύ μούδιασμα όταν τις γευτεί κανείς και έτσι ξεγελούν τον χρήστη κάνοντά τον να νομίζει ότι η ουσία που αγόρασε είναι υψηλής καθαρότητας.
Μερικά από τα προβλήματα που μπορούν να προκαλέσουν είναι αδύναμο ανοσοποιητικό, καρδιακά προβληματα, προβλήματα στο συκώτι και τα νεφρά, αλλεργικές αντιδράσεις, overdose ακόμα και θάνατο (φαιντανύλη).
Πως το drug checking μπορεί να βοηθήσει στη μείωση βλάβης;
Μέσα από αυτή την υπηρεσία, προσεγγίζεται αποτελεσματικά ο πληθυσμός των νεαρών χρηστών ψυχαγωγικών ουσιών. Αυτός ο πληθυσμός μένει κατά βάση αόρατος από τα περισσότερα ιδρύματα πρόληψης και θεραπείας καθώς τα προγράμματά τους στοχεύουν κυρίως σε ομάδες χρηστών που είναι κατά κύριο λόγο αποκλεισμένες ή/και που έχουν αναπτύξει προβληματικές συμπεριφορές. Η υπηρεσία drug checking αποτελεί μια ευκαιρία να αναπτύξει κανείς επαφή με το γκρουπ των νέων ανθρώπων που πηγαίνουν σε πάρτυ και χρησιμοποιούν τις ουσίες ψυχαγωγικά και να εισάγει σε εκείνα τα περιβάλλοντα πρακτικές μείωσης βλάβης.
Το drug checking δεν είναι τόσο αποτελεσματικό αν δε συνοδεύεται και από μια εξατομικευμένη συμβουλευτική μείωσης βλάβης η οποία βάσει ερευνών, εξυπηρετεί καλύτερα τις ανάγκες αυτού του πληθυσμού από ότι οι εκστρατείες που συνιστούν πλήρη αποχή από τη χρήση ουσιών (Gamma et al., 2005; Fernández-Calderón et al., 2014).
Έρευνες δείχνουν πως οι εθνικές καμπάνιες ενημέρωσης από τους κυβερνητικούς οργανισμούς θεωρούνται από αυτόν τον πληθυσμό μεροληπτικές και μη έμπιστες καθώς έρχονται σε αντίθεση με την άποψη των περισσότερων περί αυτοδιάθεσης και αυτορρύθμισης (Ritter, 2010). Αντιθέτως, η προσωπική επαφή με άτομα που μοιράζονται μια κοινή εμπειρία (ομότιμοι) και που έχουν εκπαιδευτεί να παρέχουν υπηρεσίες drug checking, θεωρείται πως είναι πολύ πιο αποτελεσματική στο να επηρεάσει τους νεαρούς χρήστες θετικά, κάνοντάς τους να δώσουν πιο εύκολα προσοχή στις πληροφορίες μείωσης βλάβης που τους παρέχονται και στο να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους έτσι ώστε να αντιμετωπίσουν λιγότερους κινδύνους (Allott et al., 1999; Falck et al., 2004; Toumbourou et al., 2007).
Τέλος, Η ίδια η υπηρεσία του drug checking μπορεί να λειτουργήσει σαν εργαλείο άμεσης παρέμβασης ώστε να αλλάξει το άτομο τη συμπεριφορά του, αν καταδειχθεί πως η προς κατανάλωση ουσία περιέχει ανεπιθύμητες ή άγνωστες χημικές ενώσεις (Johnston et al., 2006; Fernández-Calderón et al., 2014).
Ενθαρρύνει το dc τη χρήση ουσιών;
Μελέτες δείχνουν πως 25% -100% των χρηστών δε θα προχωρήσουν στη χρήση ουσιών αν μάθουν πως περιέχουν ανεπιθύμητα, επιβλαβή πρόσθετα (Stevens, 2017; Measham, in press). Ωστόσο, φαίνεται λογικό πως υπάρχει και ένα ποσοστό που θα προχωρήσει μιας και ο χρήστης είναι ήδη σε ένα event και πιθανώς να μη θέλει να προμηθευτεί άλλη ουσία.
Έχει επίσης αποδειχθεί πως η χρήση ουσιών δεν έχει αυξηθεί στις χώρες όπου παρέχουν υπηρεσίες drug checking (Bücheli et al., 2010).
Επιπλέον, τα άτομα που κάνουν χρήση αυτών των υπηρεσιών, δε φαίνεται να κάνουν μεγαλύτερη χρήση ουσιών από εκείνα που δε χρησιμοποιούν τέτοιες υπηρεσίες (Benschop et al., 2002). Στην πραγματικότητα η ίδια έρευνα έδειξε πως η παρουσία υπηρεσιών drug checking δεν ενθάρρυνε όσους δεν κάνουν χρήση ουσιών να ξεκινήσουν να κάνουν.
Μπορούν οι υπηρεσίες dc να σώσουν ζωές;
Έχουν υπάρξει περιπτώσεις όπου συγκεκριμένες παρτίδες ουσιών περιείχαν επικίνδυνες προσμίξεις και προκάλεσαν θανάτους σε χώρες όπου δεν είχαν υπηρεσίες drug checking. Σε εκείνες τις χώρες όμως που παρέχονταν αυτές οι υπηρεσίες και εκδίδονταν δημόσιες προειδοποιήσεις, οι θάνατοι αποφεύχθηκαν.
Οι υπηρεσίες drug checking σε συνδυασμό με τις δημόσιες προειδοποιήσεις έχουν βοηθήσει να αποσυρθούν γρήγορα από την παράνομη αγορά παρτίδες που περιείχαν ουσίες εξαιρετικά επικίνδυνες όπως η φαιντανύλη.
Επιπλέον οι υπηρεσίες drug checking φαίνεται να επηρεάζουν την παράνομη αγορά ουσιών καθώς στις χώρες όπου παρέχεται αυτή η υπηρεσία, η χημική σύνθεση των παράνομων ουσιών φαίνεται να είναι πιο κοντά στο αναμενόμενο από ό,τι στις χώρες που δεν παρέχεται μια τέτοια υπηρεσία.
Είναι νόμιμο;
Η πρακτική του drug checking που μπορεί στην κυριολεξία να σώσει ζωές, βρίσκεται δυστυχώς σε μια γκρίζα νομοθετικά ζώνη στην Ελλάδα τη στιγμή που στην Ευρώπη υπάρχουν αντίστοιχες ομάδες που γνωστοποιούν ετησίως τα ευρήματά τους σε οργανισμούς όπως το EUDA (European Union Drugs Agency) το C-EHRN (Correlation European Harm Reduction Network) και το TEDI (Trans-European Drug Information).
Το 2019 έγινε ένα μεγάλο βήμα στη χώρα μας με τη δημιουργία του Χ.Ε.Χ. (Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης) “Στέκι 46” του ΟΚΑΝΑ σύμφωνα με την Υπουργική απόφαση Δ2α/64914/5-11-2021. Επιπλέον βάσει της υπ΄αριθ. Δ2α/οικ.25602 (ΦΕΚ Β’ 1607/27.4.2020) Υπουργικής Απόφασης, καθορίστηκαν οι όροι και οι προϋποθέσεις της ίδρυσης και λειτουργίας Κινητού Χώρου Εποπτευόμενης Χρήσης του ΟΚΑΝΑ στη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα μάλιστα με δημοσιεύματα ετοιμάζεται ένα νέο νομοσχέδιο όπου θα δίνεται η δυνατότητα στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ και Β΄βαθμού να λειτουργούν Χώρους Εποπτευόμενης Χρήσης (ΧΕΧ) με σκοπό την παροχή υπηρεσιών για την ασφαλέστερη χρήση ουσιών.
Σαν Generation Act, επικροτούμε αυτές τις πρωτοβουλίες και πιστεύουμε ότι έχει έρθει πια ο καιρός για ένα ακόμη βήμα ώστε να προβλεφθεί και να πλαισιωθεί η υπηρεσία του drug checking επί τόπου στους χώρους διασκέδασης προφυλάσσοντας έτσι τα άτομα από καταστάσεις όπου μπορούν να αποδειχθούν επικίνδυνες για τη ζωή τους.
